Netykieta

Do: PT studentów Instytutu Anglistyki UW

Re:  (n)etykiet@ czyli o pragmatyce w komunikacji z pracownikami Instytutu

Szanowni Państwo,

Pragmatyka to gałąź językoznawstwa zajmująca się badaniem konwencji użycia języka w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Dla sprawnej komunikacji z pracownikami Instytutu, w tym z wykładowcami, warto przestrzegać pewnych zasad pragmatyki i przyjętych obyczajów językowych.

Uniwersytet to środowisko, w którym odbywa się komunikacja między osobami o różnym statusie, wieku i funkcjach, i przyjęte są tu tradycyjne formuły. Wykładowcy używają tytułów naukowych; przyjęte jest więc zwracać się do nich ‘pani profesor’ czy ‘panie doktorze’. Również mówiąc o wykładowcach do innych wykładowców czy pracowników administracyjnych, mówi się o nich ‘profesor Nowakowska’ ,‘doktor Nowak’, ‘pani Nowacka’, a nie ‘pani Anna’ czy ‘pan Staszek’. Używanie imion w takich sytuacjach po pierwsze jest niegrzeczne (‘grzeczność językowa’ to pojęcie używane w pragmatyce), a po drugie często zmusza rozmówcę do dodatkowego przeszukania pamięci w celu ustalenia, o której osobie spośród pracowników noszących dane imię jest mowa, czyli zakłóca sprawną komunikację.

W korespondencji z wykładowcami i innymi pracownikami Instytutu za pomocą poczty elektronicznej również przyjęte są tradycyjne formuły. Wiadomość należy więc zaczynać od ‘Szanowny Panie / Szanowny Panie Doktorze  / Szanowna Pani / Szanowna Pani Profesor’. Kopiowanie wzorca angielskiego ‘Szanowna / Droga Pani Nowacka’ jest w pragmatyce języka polskiego błędem, odbieranym jako poważna niegrzeczność. Nie należy też zaczynać wiadomości od ‘Witam / Dzień dobry’, ani kończyć jej wyrażeniami w rodzaju ‘Pozdrawiam serdecznie’ – nie są one właściwe, gdy między korespondentami występuje dystans i różnica statusu (to także pojęcia pragmatyczne), z którymi w języku polskim powiązane są inne formuły. ‘Witam’ w języku polskim sygnalizuje, że osoba mówiąca jest w pozycji dominującej, w pozycji ‘gospodarza’ – nie jest to wbrew pozorom pragmatyczny odpowiednik neutralnego angielskiego ‘hello’ - więc użycie tego powitania przez studenta w relacji z wykładowcą wprowadza zakłócenie w sytuacji komunikacyjnej i działa wbrew intencjom mówiącego. Przyjętym sposobem zakończenia wiadomości jest np. ‘Z poważaniem’. Użycie niewłaściwej konwencji językowej, niedostosowanej do sytuacji komunikacyjnej, w której istotne są zróżnicowane relacje między uczestnikami, działa na niekorzyść nadawcy komunikatu, ponieważ źle nastawia odbiorcę.

Warto też pamiętać o precyzyjnym formułowaniu tematu wiadomości sygnalizującym przedmiot, grupę czy problem - odbiorca ma prawdopodobnie w skrzynce dziesiątki wiadomości od studentów w różnych sprawach i nie pomoże Państwu w uzyskaniu reakcji temat wiadomości ‘Witam’.

Życzę Państwu zawsze udanej komunikacji.

Z poważaniem,

dr hab. Izabela Szymańska