Anglistyka w Warszawie - Rys historyczny
Początki studiów anglistycznych na Uniwersytecie Warszawskim sięgają roku 1922. Powstała wówczas pierwsza Katedra Filologii Angielskiej, która podobnie jak inne jednostki Uniwersytetu, dysponowała nader skromnymi siłami - miała bowiem tylko jednego profesora, brak było młodszej kadry akademickiej, nie było też biblioteki.
Pierwszym profesorem filologii angielskiej był prof. Andrzej Tretiak, historyk literatury angielskiej, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prof. A. Tretiak, będąc jedynym profesorem w Katedrze, wielce się starał, aby jego studenci zdobywali wszechstronną wiedzę i niejako z konieczności prowadził wykłady z przedmiotów, które nie leżały w kręgu jego zainteresowań, takich jak językoznawstwo czy gramatyka języka staroangielskiego. Mimo, że znajomość języka angielskiego nie była warunkiem koniecznym do zapisu na studia anglistyczne, większość studentów prof. A. Tretiaka dobrze władała angielskim. Praktyczną naukę języka angielskiego na poziomie średnim i zaawansowanym dla wszystkich studentów Wydziału Nauk Humanistycznych prowadziła jedna lektorka: pozostaje i raczej pozostanie tajemnicą, jak udawało jej się uczyć mówienia, czytania i pisania po angielsku grupę około 300 studentów jednocześnie.
Obejrzyj wirtualną wystawę, poświęconą prof. Andrzejowi Tretiakowi.
W ostatnich latach przed drugą wojną światową Katedra Filologii Angielskiej kształciła około 100 studentów, dysponowała nieco większą kadrą nauczycieli akademickich, i stopniowo rozszerzała zakres działalności; już wówczas, dla przykładu, prof. Tytus Benni rozpoczął wykłady na temat fonetyki i dydaktyki języka angielskiego, zatrudniono też dwóch asystentów.
W roku akademickim 1939/40 prof. Andrzej Tretiak został Dziekanem Wydziału Humanistycznego i podczas wojny sprawował dalej tę funkcję w podziemnych strukturach Uniwersytetu. W 1942 r., kiedy Niemcy zaczęli poszukiwać Profesora, opuścił Warszawę, ale podczas krótkiej tajnej wizyty do stolicy w 1944 roku został aresztowany i stracony w pierwszych dniach Powstania Warszawskiwgo. Wcześniej, bo w 1942 roku zginął z rąk Niemców jego młodszy kolega, starszy asystent Katedry, Stanisław Mikułowski .
Pierwsze lata powojenne były dla anglistyki bardzo trudne, podobnie jak dla całego Uniwersytetu Warszawskiego. Brakowało kadry, brakowało infrastruktury, a co gorsza władze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej traktowały zachodnie filologie, szczególnie zaś filologię angielską, z pewną podejrzliwością.
Lokalizacja anglistyki na Uniwersytecie Warszawskim odzwierciedla powolny, aczkolwiek systematyczny rozwój dyscypliny. W okresie powojennym Katedra Filologii Angielskiej mieściła się najpierw w jednym pokoju w Gmachu Porektorskim, potem w dwóch pokojach w pomieszczeniach zakladu Archeologii, a następnie w czterech pokojach w gmachu Prawa. Przez kilka kolejnych lat Katedra znalazła siedzibę w budynku Wydziału Filozofii na rogu ul. Krakowskie Przedmieście i ul. Traugutta, a w 1967 roku przeniosła się do oficyny Pałacu Czetwertyńskich na terenie głównego kampusu UW (obecnie siedziba Szkoły Języków Obcych UW), gdzie pozostała do 1992 roku.
W latach 1945-1948 funkcję kuratora Katedry Filologii Angielskiej pełnił prof. Wacław Borowy, również absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, od 1937 roku profesor literatury polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. W roku 1949 Katedrę objął prof. Stanisław Helsztyński, autor licznych książek na temat literatury angielskiej i amerykańskiej. Wkrótce pracownicy Katedry zaczęli rozwijać badania i dydaktykę w zakresie językoznawstwa. Tutaj przede wszystkim należy przywołać nazwiska prof. Tadeusza Grzebieniowskiego, autora książek Morfologia i składnia języka angielskiego, a także Słownicwo i słowotwórstwo angielskie oraz dra Antoniego Prejbisza, czołowego specjalisty w dziedzinie metodyki nauczania języka angielskiego. Znaczący wpływ na dalszy rozwój badania językoznawczych mieli mgr Alfred Reszkiewicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego, który związał się z Katedrą w 1950 roku (od 1973 r. profesor), oraz prof. Margaret Schlauch z New York University, związana z Katedrą od roku 1951, uznana specjalistka w dziedzinie językoznawstwa i mediewistka (w latach 1954-1965 pełniła funkcję Kierownika Katedry).
Do roku 1950 nie istniały egzaminy wstępne, do tego czasu w Katedrze immatrykulowanych było od 200 do 600 studentów, bez terminów ukończenia studiów. W 1950 roku mocą dyrektyw ministerialnych wprowadzono egzaminy wstępne i czteroletni program studiów nauczycielskich, który po raz pierwszy uwzględniał intensywne nauczanie praktyczne języka angielskiego. Od 1956 roku Katedra prowadziła jednolite pięcioletnie studia magisterskie; wprowadzono więcej godzin językoznawstwa i nowe przedmioty, na przykład zajęcia z literatury amerykańskiej.
W roku 1968 Katedra Filologii Angielskiej została przekształcona w Instytut Anglistyki, którego pierwszym Dyrektorem był literaturoznawca prof. dr Grzegorz Sinko. Kolejnymi Dyrektorami w okresie do 1989 r. byli prof. dr hab. Irena Dobrzycka, prof. dr hab. Jan Rusiecki, prof. dr hab. Zbigniew Lewicki i prof. dr hab. Jerzy Rubach. Instytut składał się wówczas z trzech zakładów: Zakładu Literatury Angielskiej i Amerykańskiej, Zakładu Języka Angielskiego, oraz Zakładu Językoznawstwa Angielskiego Stosowanego. W latach siedemdziesiątych powołane zostały dwa dalsze zakłady: podzielony Zakład Literatury Angielskiej i Amerykańskiej dał początek Zakładowi Literatury Angielskiej i Zakładowi Literatury Amerykańskiej, oraz utworzono nowy Zakład Kultury Krajów Anglosaskich. W okresie od 1968 do 1989 r. liczba nauczycieli akademickich zatrudnionych w Instytucie Anglistyki wzrosła do 54, a liczba studentów jednolitych studiów magisterskich do około 300.
W roku 1990 Dyrektorem Instytutu została prof. dr Emma Harris. Dzięki jej inicjatywie i staraniom, Instytut Anglistyki natychmiast przystąpił do opracowania nowatorskiego programu, korzystając z rozluźnionej kontroli ministerialnej nad programami studiów. Program ten dał studentom możliwość bardzo szerokiego wyboru specjalizacji i tematyki zajęć (tzw. kursy). Od 1993 r. Instytut prowadził studia wieczorowe objęte takim samym programem jak studia dzienne; w 1995 r. wprowadzone zostały trzyletnie uzupełniające studia magisterskie zaoczne.
W roku 2007 po raz pierwszy do Instytutu przyjęto studentów stacjonarnych i niestacjonarnych na trzyletnie studia I stopnia (licencjackie), a od roku akademickiego 2010/2011 prowadzone są w pełnym wymiarze, tj. stacjonarne i niestacjonarne, dwuletnie studia II stopnia (magisterskie); równolegle ostatnie roczniki kończą wygasające jednolite pięcioletnie studia magisterskie.
Liczba pracowników Instytutu Anglistyki wzrosła w okresie od 1989 r. do 67, a liczba studentów do około 1500. Ponadto w tym czasie znacznie rozszerzyły się pola działalności Instytutu. Od początku lat dziewięćdziesiątych stale wzrastała liczba doktorantów będących pod opieką naukową pracowników Instytutu i obecnie wynosi ponad 100 osób. Ponadto Instytut zaangażował się w działalność na rzecz rozwoju szkolnictwa wyższego poza Uniwersytetem: od 1991 roku Instytut Anglistyki sprawuje opiekę naukową nad 8 kolegiami nauczycielskimi mieszczącymi się w województwach mazowieckim, łódzkim i lubelskim.
Od 1992 roku Instytut mieścił się w budynku przy ul. Nowy Świat 4, który pierwotnie pozwolił stworzyć Instytutowi lepsze warunki lokalowe, ale po blisko 20 latach stał się ciasny i źle dostosowany do jego ówczesnych potrzeb. Dlatego też w roku 2014 Instytut przeniósł się do byłej siedziby Wydziału Fizyki przy ulicy Hożej 69 i pozostawał tam przez kolejne osiem lat. W tym samym czasie funkcję dyrektora Instytutu pełniła prof. Małgorzata Grzegorzewska. W 2020 r. na stanowisku tym zastąpiła ją dr hab. Agnieszka Piskorska, zaś w 2022 r. Instytut przeniósł się do długo wyczekiwanego gmachu na Powiślu przy Dobrej 55.