Literatura Indian amerykańskich i azjatycko-amerykańska

„You got to look mean or people won't respect you. White people will run all over you if you don't look mean. You got to look like a warrior. You got to look like you just got back from killing a buffalo” – oto lekcja bycia “prawdziwym” Indianinem, jaką daje Thomasowi jego przyjaciel Victor w filmie Chrisa Eyre’aSmoke Signals. Pochodzący z plemienia Coeur d'Alene Victor docenia siłę i działanie stereotypów, które rządzą wyobrażeniami o Indianach. “Prawdziwi” Indianie, ci w skórzanych mokasynach i pióropuszach na głowie, stanowią barwny element amerykańskiej kultury masowej. Ci „nieprawdziwi”, żyjący w miastach i ponad trzystu indiańskich rezerwatach, zdecydowanie mniej barwni i widowiskowi, dla większości przeciętnych Amerykanów pozostają niezauważani i niewidzialni.

Wallace Wong, Amerykanin chińskiego pochodzenia, bohater opowiadania “Birthday” Davida Wong Louie, w gorzko-ironicznym tonie opowiada o początkach swojej włoskiej restauracji. Nikt nie wierzył, że „Chińczyk” może przyrządzić porządne cappuccino... Zamiast aromatycznego spaghetti, klienci spodziewali się kurczaka w sosie słodko-kwaśnym i zielonej herbaty. Tak jak Victor, Wallace zna siłę stereotypów.

Polemika z takimi stereotypami, czasem zacięta, czasem z humorem, jest ważnym elementem współczesnej literatury indiańskiej i azjatycko-amerykańskiej. Pisarze etniczni przedstawiają własną, często bardzo osobistą wersję tego kim są i jaką zajmują pozycję w społeczeństwie amerykańskim. Literatura staje się miejscem odkrywania własnej wielokulturowej tożsamości i rozszerzania znaczeń pojęć takich jak Amerykanin (już niekoniecznie potomek pierwszych białych osadników), naród, społeczność czy dziedzictwo kulturowe.

Budowanie tożsamości etnicznej ściśle powiązane jest też z rewizjonistycznym podejściem do oficjalnej wersji historii, wydobywaniem na światło dzienne wydarzeń zapomnianych a kluczowych dla społeczności mniejszościowych, zadawaniem pytań o poetykę i politykę języka literatury etnicznej, status języka angielskiego w kontekście postkolonialnym, a także odkrywanie powiązań kultury amerykańskiej z innymi kulturami.

Ostatnie trzydzieści lat ukazuje dynamiczny rozwój literatury etnicznej i jej wzrastającą popularność w Stanach Zjednoczonych i na świecie. Kolejnym etapem rozwoju, jak podkreślają pisarze i krytycy, jest opracowanie języka teoretycznego pozwalającego opisać literaturę grup mniejszościowych ze szczególnym uwzględnieniem jej kulturowej specyfiki i tym samym wyeliminowania eurocentrycznej perspektywy.

Na kursach poświęconych literaturze indiańskiej i azjatycko-amerykańskiej omawiamy teksty literackie publikowane po 1960 roku, ale też analizujemy jak ważne dla mniejszości etnicznych problemy przedstawia historia, socjologia i kultura popularna.