Językoznawstwo historyczne

Większość z nas zdaje sobie sprawę, że język, którego używają nasi dziadkowie, różni się od naszego. Można zatem założyć, że język naszych pradziadków różnił się od obecnego w jeszcze większym stopniu. Założenie to jest jak najbardziej słuszne, albowiem język zmienia się nieustannie i nie da się tym zmianom zapobiec. Zatem nasuwają się nam dwa podstawowe pytania:

Dlaczego język się zmienia?
Jakie procesy prowadzą do zmian?

Odpowiedź na te pytanie jest zadaniem znawców historii języka.

Zmiany diachroniczne objawiają się we wszystkich obszarach języka: wymowie, pisowni, budowie słów, budowie zdań i znaczeniu. Przykładowo, w języku staroangielskim słowo “child” pisano jako cild, a wymawiano z samogłoską, która dziś występuje w słowie sit. Liczbą mnogą tego słowa była forma cildru. Dziś słowo to zapisuje się dwuznakiem ch a dawna pisownia z c poszła w niepamięć, natomiast samogłoska w formie liczby pojedynczej, czyli child, odpowiada samogłosce ze słowa site, nie zaś sit. Zmiana samogłosek miała miejsce w formie liczby pojedynczej, ale nie w mnogiej, ponieważ słowo children nadal wymawiane jest z samogłoską ze słowa sit. Niemniej jednak dziś forma liczby mnogiej jest inna niż za dawnych czasów: zamiast końcówki -u, widzimy -en, jak w ox – oxen. Na pierwszy rzut oka mogłoby się zapewne wydawać, że zmiany, które sprawiły, że staroangielszczyzna stała się angielszczyzną współczesną są czymś zupełnie przypadkowym. Nic bardziej mylnego! Każdą z nich można uzasadnić po przez dogłębne badania nad tym, jak poszczególne zasady gramatyczne angielskiego zmieniały się z biegiem czasu.

Mimo że ZJA proponuje studentom kursy z zakresu ogólnego językoznawstwa historycznego, to w obrębie kursów najwięcej uwagi poświęcane jest językowi angielskiemu. Kursy poświęcone różnym aspektom gramatyki historycznej opierają się całkowicie na analizie autentycznych tekstów z odpowiedniej epoki. Choć takie rozwiązanie czyni zajęcia znacznie bardziej ambitnymi, nasi studenci nabywają umiejętności niezbędne do prawidłowego zrozumienia złożonych struktur gramatycznych występujących w historycznych odmianach angielszczyzny. Dzięki temu są też oni w stanie pojąć znaczenie tekstów czy to napisanych przez anonimowego twórcę “Beowulfa”, czy też przez mnicha Aelfrica, czy to przez poetów Geoffrey’a Chaucera i Johna Gowera. Co więcej, na zajęciach można się dowiedzieć, jak brzmiał język mówiony w czasach Szekspira oraz dlaczego amerykańska odmiana języka angielskiego różni się od tej używanej w Wielkiej Brytanii.

Ci z naszych magistrantów, którzy wybiorą specjalizację historyczną, będą pracować zarówno z korpusami historycznymi, dostępnymi na płycie i przez Internet. Wśród nich należy zwrócić uwagę na Oxford English Dictionary, Middle English Dictionary i zbiory średniowiecznej poezji i prozy (Korpus Helsinski, Literature online i inne).