Fonetyka i fonologia

Fonetyka i fonologia to dziedziny badające systemy dźwiękowe języka. Fonetyka skupia się na fizycznych właściwościach (wymowa, postrzeganie, parametry akustyczne). Fonetyka, konstruując abstrakcyjne modele opisu, traktuje dźwięki jako byty uporządkowane w klasy i hierarchie, podporządkowane systemowi językowemu. Fonetyka jest światem namacalnych, aczkolwiek ulotnych zjawisk, rządzonym przez czynniki fizjologiczne i prawdopodobieństwo. Z kolei fonologia to świat dyskretnych i ukierunkowanych kategorii, które są kategoriami umysłu.

W naszym Zakładzie badamy zjawiska fonetyczne i fonologiczne występujące w rozmaitych językach, nie ograniczając się jedynie do angielszczyzny i polszczyzny. Pragniemy za pomocą współczesnych modeli teoretycznych ustalić, które zjawiska są uniwersalne językowo i jako takie powinny być traktowane jednolicie. Znaczna część naszych badań poświęcona jest testowaniu adekwatności opisowej Teorii Optymalności [ang. Optimality Theory], a zwłaszcza jej zaktualizowenej wersji, czyli Derywacyjnej Teorii Optymalności [ang. Derrivational Optimality Theory]. Jesteśmy jednym z nielicznych ośrodków badawczych w Europie, które zajmują się badaniami tego rodzaju. Co więcej, jesteśmy jednym z nielicznych ośrodków, które jednocześnie prowadzą badania teoretyczne i empiryczne nad fonologicznymi aspektami rozwoju językowego dzieci.

Fonologia języków słowiańskich jest szczególnie istotnym obszarem naszych badań. Języki słowiańskie, obfitujące w systematyczne, aczkolwiek złożone i wzajemnie powiązane zjawiska, zawsze stanowiły nie tylko wdzięczny przedmiot badań, ale przede wszystkim swoisty „poligon testowy”, na którym można poddawać próbie rozmaite teorie fonologiczne. W odpowiedzi na potrzebę stworzenia modelu dla bogactwa i złożoności języków słowniańskich, niedawno zaproponowano kontrowersyjną teorię wzbogacającą teorię optymalności o poziomy derywacyjne.

Wśród pozostałych obszarów zainteresowań ZJA w zakresie fonetyki i fonologii wymienić należy dialektologię (odmiany angielszczyzny i polszczyzny), socjofonologię i socjofonetykę. Tu przedmiotem badań jest poziomy (regionalny) i pionowy rozkład dialektów brytyjskiej i amerykańskiej odmiany języka angielskiego. Wiele badań prowadzonych poświęconych jest polsko-angielskiej fonologii kontrastywnej.

Pytanie o udział fonetyki w fonologii jest pytaniem o interfejs (łącze) pomiędzy fonetyką a fonologią. W badaniach skupiamy się na fonetycznym warunkowaniu i zastosowaniu fonologicznych kategorii oraz na tym, by wykazać, że procesy fonologiczne są ugruntowane w fonetyce. Badamy mechanizmy regularnych zmian zachodzących w języku zarówno dorosłych, jak i dzieci, za czym nasuwa się pytanie, czy da się uzasadnić zmiany zachodzące w systemach dźwięków przez błędy w rejestracji sygnału mowy przez odbiorcę.

Prowadzone przez nasz Zakład badania odpowiadają naszej ofercie kursów, która pomyślana jest w taki sposób, by przybliżyć studentowi specyfikę najnowszych badań prowadzonych w wielu ośrodkach na całym świecie. Oprócz przedmiotów teoretycznych, proponujemy także kursy praktyczne z wymowy angielskiej w dwóch jest odmianach: brytyjskiej i amerykańskiej.