Finansowanie badań
Nie ulega wątpliwości, że coraz powszechniejszą formą finansowania badań naukowych stał się grant badawczy. Jest wielce prawdopodobne, że w niedalekiej przyszłości finansowanie statutowe odejdzie do lamusa i każdy naukowiec będzie musiał pozyskiwać granty. Choć zjawisko to budzi wiele obaw i wątpliwości, w rzeczywistości prowadzi do polepszenia jakości badań. Dlatego warto zapoznać się ze specyfiką tworu, jakim jest grant.
Dlaczego warto ubiegać się o grant?
Wielu naukowców dąży do tego, by uprawiać naukę na najwyższym światowym poziomie, niemniej jednak muszą się oni nieuchronnie zmierzyć z problemem wysokich kosztów pracy naukowej. Problem ten dotyczy zwłaszcza młodych naukowców, którzy by się utrzymać nierzadko zmuszeni są do tego, by pracować w niepełnym wymiarze godzin poza uczelnią, przez co poświęcają mniej czasu na własne badania, co z kolei nieuchronnie obniża jakość tychże badań. To m.in. dla nich istnieją granty badawcze.
Warto, by każdy, kto myśli o uprawianiu nauki na poważnie przynajmniej rozważył złożenie wniosku o grant. Choć nie jest łatwo go zdobyć, grant stanowi atrakcyjną alternatywę dla zazwyczaj skromniejszego finansowania statutowego pochodzącego bezpośrednio od jednostki badacza. Zapewnia on niezależność finansową, która daje możliwość skupienia się na swojej pasji. Owocuje to nieporównywalnie lepszymi wynikami prowadzonych badań.
Ale jak, i gdzie, zacząć? Poniżej postaramy się odpowiedzieć na kilka istotnych pytań związanych z pozyskiwaniem tego typu finansowania.
Co to jest grant?
Grant są to środki finansowe powierzone osobie fizycznej, zespołowi lub placówce badawczej przeznaczone na opłacenie kosztów działalności badawczej. Środki te można przeznaczać na różne cele, od zakupu niezbędnego sprzętu, przez koszty podróży, aż po wynagrodzenia zespołu badawczego.
Czy grant to to samo, co stypendium?
Nie, grant badawczy jest formą budżetu, dlatego podlega znacznie większym rygorom niż stypendium. W przypadku grantu wszystkie wydatki muszą być z góry zaplanowane i określone w kosztorysie, natomiast po zakończeniu okresu grantowania (bądź też w jego trakcie) należy złożyć sprawozdanie, w którym opisuje się, na co zostały przeznaczone powierzone nam środki. Z kolei stypendium stanowi formę osobistego wynagrodzenia, bądź nagrody i może być przeznaczone na dowolne cele, nie tyko badawcze. Idąc tym tropem, warto dla przykładu zauważyć, że doświadczony naukowiec kierujący zespołem może np. przeznaczyć część grantu na stypendia dla członków zespołu. W przeciwieństwie do większości stypendiów, granty zazwyczaj podlegają także opodatkowaniu.
Jakie wymogi należy spełnić, by otrzymać grant?
Ponieważ istnieją różne rodzaje grantów, nie da się jednoznacznie określić uniwersalnych kryteriów, których spełnienie gwarantowałoby nam przyznanie finansowania. Z tego względu, należy przede wszystkim upewnić się, że instytucja, u której ubiegamy się o grant jest skłonna finansować prowadzone przez nas badania (np. że stanowi to jej działalność statutową, itd.).
Jednak bez względu na to, gdzie będziemy składać wniosek, powinniśmy dołożyć wszelkich starań, by zaplanować badania, które wnoszą istotny wkład w rozwój nauki, czy postęp techniki. W większości przypadków musimy być afiliowani przy placówce o charakterze badawczym, czyli np. przy akredytowanej uczelni (takiej jak Uniwersytet Warszawski), bądź instytucie Polskiej Akademii Nauk. Na naszą korzyść wpłynie także nasz dotychczasowy staż naukowy, np. udział w projektach badawczych, publikacje naukowe, patenty, inne granty, itd.
Ponieważ granty podlegają opodatkowaniu, warto jest znaleźć instytucję, która pomoże nam rozliczać nasze badania. Najczęściej zajmuje się tym nasza jednostka macierzysta, bądź instytucja powierzająca grant.
Czy istnieją dziedziny preferowane?
Panuje przekonanie, że przy przyznawaniu środków na badania naukowe preferuje się dziedziny ścisłe i techniczne, jednak wystarczy odwiedzić stronę Narodowego Centrum Nauki, by przekonać się, że takie stwierdzenie jest wyraźnym nadużyciem. Każda dziedzina nauki ma potencjał, by w jakiś sposób przyczynić się do polepszenia kondycji ludzkości, bez względu na to, czy jej owocem jest wynalazek, czy refleksja.
Czy tylko doświadczeni naukowcy otrzymują granty?
Jest to kolejny mit. Istnieją granty przeznaczone wyłącznie dla młodych naukowców rozpoczynających karierę naukową (tu przykład może stanowić grant Preludium) z drugiej strony niektóre granty, takie jak Sonata, czy Opus, są przeznaczone dla doświadczonych naukowców. System grantowy pomyślany jest tak, by nikt nie był pokrzywdzony.
Jakie instytucje przyznają w Polsce granty?
Jest ich zbyt wiele, by dało się je wyliczyć, zwłaszcza tych prywatnych. Poszukiwania na pewno warto zacząć od poniższych linków:
http://www.ncn.gov.pl/?language=en
http://www.come.uw.edu.pl/stypendia/aktualnosci.html
Czy uczelnia może mi pomóc w pozyskaniu grantu?
Tak. Uniwersytet Warszawski posiada w swej strukturze jednostkę zajmującą się koordynowaniem badań naukowych, czyli Biuro Obsługi Badań. Zachęcamy do odwiedzenia strony biura: